बांधकाम कामगार योजनेचे फायदे
भारत एक वेगाने वाढणारा विकासशील देश असून, देशाच्या विकासामध्ये बांधकाम क्षेत्राचे महत्त्वपूर्ण योगदान आहे. रस्ते, पूल, इमारती, मेट्रो, सौर प्रकल्प अशा विविध बांधकामांमध्ये लाखो मजूर दिवस-रात्र मेहनत करत असतात. मात्र या बांधकाम कामगारांचे जीवन अत्यंत कष्टमय, असुरक्षित आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल असते. त्यामुळे त्यांच्या कल्याणासाठी भारत सरकार व राज्य सरकारांकडून विविध योजना राबविल्या जातात.
महाराष्ट्रात बांधकाम कामगारांसाठी “महाराष्ट्र इमारत व इतर बांधकाम कामगार कल्याण मंडळ” स्थापन करण्यात आले आहे. हे मंडळ भारत सरकारच्या “The Building and Other Construction Workers (Regulation of Employment and Conditions of Service) Act, 1996” या कायद्याअंतर्गत काम करत असते. यामध्ये नोंदणीकृत बांधकाम कामगारांना शैक्षणिक, आरोग्य, निवृत्ती, अपघात व इतर अनेक बाबतीत आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
-
- बांधकाम कामगार योजनेअंतर्गत राज्यातील कामगारांची ऑनलाईन नोंदणी करून कामगारांची संख्या माहिती केली जाईल त्यामुळे त्यांच्यासाठी विविध योजनांची सुरवात करण्यास मदत होईल व लाभाचे वितरण करण्यास देखील सोपे जाईल.
-
- राज्यातील कामगारांचे तसेच त्यांच्या कुटुंबाचे जीवनमान सुधारेल.
-
- कामगारांचा तसेच त्यांच्या कुटुंबाचा सामाजिक तसेच आर्थिक विकास होईल.
-
- या योजनेअंतर्गत राज्यातील कामगार सशक्त व आत्मनिर्भर बनेल.
-
- एकाच योजनेमधून कामगारांना सामाजिक, आर्थिक, शैक्षणिक तसेच आरोग्याविषयी लाभ दिला जाईल.
-
- या योजनेअंतर्गत राज्यातील कामगारांचे मनोबळ वाढेल तसेच त्यांना काम करण्यास पाठबळ मिळेल.
-
- बांधकाम कामगारांना घरकुल योजनेचा लाभ दिला जातो.
-
- नोंदीत बांधकाम कामगारांकरिता राहण्यासाठी ट्रांझिट कॅम्प ची सुविधा दिली जाते.
-
- बांधकाम कामगार व त्याच्या पाल्यांसाठी Essentional Kit चे वाटप केले जाते.
-
- प्रधानमंत्री आवास (ग्रामीण) योजनेचा लाभ दिला जातो.
-
- इयत्ता 1ली ते 7वी मध्ये शिक्षण घेत असलेल्या कामगारांच्या मुलांना प्रतिवर्षी 2500/- रुपयांचे आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
-
- इयत्ता 8वी ते 10वी मध्ये शिक्षण घेत असलेल्या कामगारांच्या मुलांना प्रतिवर्ष 5000/- रुपयांचे आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
-
- इयत्ता 10वी व इयत्ता 12वी मध्ये किमान 50 टक्के किंवा अधिक गुण प्राप्त झाल्यास कामगाराच्या मुलांना 10000/- रुपयांचे आर्थिक सहाय्य उपलब्ध करून दिले जाते.
-
- इयत्ता 11वी व इयत्ता 12वी च्या शिक्षणासाठी प्रति शैक्षणिक वर्षी 10,000/- रुपयाचे आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
-
- कामगाराच्या मुलांना व पत्नीस पदवी अभ्यासक्रमाकरिता प्रतिवर्षी 20,000/- रुपयांचे आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
-
- कामगाराच्या मुलांना व पत्नीस वैद्यकीय पदवीकरिता प्रतिवर्षी 1 लाख रुपयांचे आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
-
- कामगारांच्या मुलांना वैद्यकीय व अभियांत्रिकी शिक्षणासाठी प्रतिवर्षी 60,000/- रुपये आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
-
- कामगारांच्या पाल्यांना शासनमान्य पदविकेसाठी प्रति शैक्षणिक वर्षी 20,000/- रुपयांचे आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
-
- शासनमान्य पदव्युत्तर पदविकेसाठी प्रति शैक्षणिक वर्षी 25,000/- रुपयाचे आर्थिक सहाय्याचा लाभ दिला जातो.
-
- नोंदीत कामगाराच्या पहिल्या विवाहाच्या खर्चाच्या प्रतिपूर्तीसाठी 30,000/- रुपयांचे आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
-
- नैसर्गिक प्रसूतीसाठी 15,000/- रुपयांचे आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
-
- शस्त्रक्रियेद्वारे प्रसूतीसाठी 20,000/- रुपयांचे आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
-
- लाभार्थी कामगार व त्याच्या कुटुंबाला गंभीर आजाराच्या उपचारासाठी 1 लाखाचे आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
-
- एका मुलीच्या जन्मानंतर कुटुंब नियोजनाची शस्त्रक्रिया केल्यास त्या मुलीच्या नावे 18 वर्षापर्यंत 1 लाख रुपये मुदत ठेव बंद केले जातात.
-
- अपघातात कामगाराला 75 टक्के अपंगत्व किंवा कायमस्वरूपी अपंगत्व आल्यास 2 लाखाची आर्थिक मदत केली जाते.
-
- महात्मा ज्योतिबा फुले जन आरोग्य योजनेचा लाभ दिला जातो.
-
- कामगार दवाखान्यात भरती झाल्यास भरती काळापुरता त्याच्या पत्नीस दर दिवशी आर्थिक सहाय्य केले जाते.
-
- बांधकाम कामगारांच्या मुलीच्या विवाहासाठी अर्थसहाय्य उपलब्ध करून दिले जाते.
-
- योजनेअंतर्गत कामगारांना दोन वेळचे मोफत जेवण दिले जाते.
-
- प्रधानमंत्री श्रम योगी मानधन योजनेचा लाभ दिला जातो.
-
- बांधकाम कामगार योजनेअंतर्गत कामगारांना प्रधानमंत्री जीवनज्योती विमा योजनेचा लाभ दिला जातो.
-
- प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजनेचा लाभ दिला जातो.
-
- अटल पेन्शन योजनेचा लाभ दिला जातो.
-
- कामगारांच्या लहान मुलांना कामाच्या ठिकाणी पाळणाघर सुविधा दिली जाते.
-
- नोंदीत बांधकाम कामगाराच्या दोन पाल्यास MS-CIT शिक्षणाच्या शुल्काची प्रतिपूर्ती केली जाते.
-
- बांधकाम कामगाराच्या आय आय टी वा तत्सम शिक्षण घेणाऱ्या पाल्यांसाठी शिष्यवृत्तीचा लाभ दिला जातो.
-
- कामगारांच्या पाल्यांना इंग्रजीच्या ट्युशन फीसाठी आर्थिक सहाय्य उपलब्ध करून दिले जाते.
-
- बांधकाम कामगाराच्या पाल्यास पीएच.डी. अभ्यासक्रमासाठी तसेच परदेशात उच्च शिक्षण घेण्याकरिता शिष्यवृत्ती दिली जाते.
-
- कामगाराच्या पाल्यांना शिक्षणासाठी टॅबलेट व लॅपटॉप चे वितरण केले जाते.
-
- बांधकाम कामगाराच्या मुलांना वर्गात 75 टक्के उपस्थिती असल्यास आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
-
- कामगाराचा मृत्यू झाल्यास विधवा पत्नीस अथवा स्त्री कामगाराच्या विधुर पतीस 5 वर्षाकरिता 24 हजाराचे आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
-
- घर बांधण्यासाठी घेतलेल्या 6 लाखाच्या कर्जाच्या व्याजाची रक्कम किंवा 2 लाखाचे आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
-
- बांधकाम कामगारांना बोनस दिला जातो.
-
- नोंदीत बांधकाम कामगारांना घर खरेदी किंवा घर बांधण्यासाठी अर्थसहाय्य दिले जाते.
-
- बांधकाम कामगारांना घरातून कामावर व कामावरून घरी जायला सायकल वाटप करण्यात येते.
-
- साहित्य खरेदीसाठी आर्थिक सहाय्य केले जाते.
-
- बांधकाम कामगारांना सुरक्षा संच (सेफ्टी किट) चा लाभ दिला जातो.
-
- कामगारांना विमा योजनेचा लाभ दिला जातो.
-
- नोंदीत बांधकाम कामगारांची मोफत आरोग्य तपासणी केली जाते.
-
- कामगारांना व्यसनमुक्ती करीता निधी दिला जातो.
-
- कामगाराचा कामावर असताना मृत्यू झाल्यास कायदेशीर वारसास 5 लाखाचे आर्थिक सहाय्य दिले जाते.
-
- कामगाराचा नैसर्गिक मृत्यू झाल्यास कायदेशी वारसास 2 लाखाचे आर्थिक सहाय्य केले जाते.
-
- अनोंदीत बांधकाम कामगाराचा बांधकामाच्या ठिकाणी मृत्यू झाल्यास अर्थसहाय्याचा लाभ दिला जातो.
- अटल बांधकाम कामगार आवास योजना (शहरी) अंतर्गत 2 लाखाचे अर्थसहाय्य दिले जाते.